Zencefil
sıcak iklim ve coğrafi alanlarda yaşayan ve yetişen yumru köklü bir bitkidir. Boğum boğum şekilde yetişen kökleri toprağın 15-25 cm altındadır. Ülkemizde yetiştirme denemeleri yapılsa da iklim itibariyle pek başarılı sonuçlar elde edilemiyor diyebiliriz.
Zencefilde % 80 su, % 2 protein, % 1 yağ, % 12 nişasta, kalsiyum, fosfor, demir, B ve C vitamini bulunuyor. Kuru zencefilde ise su oranı % 10'dur.
Zencefil bilhassa asya, çin, hindistan ve arabistanda bolca tüketilen ve "bitkisel" şifa uygulamalarında kullanılan bir bitki türüdür. Özellikle çin ve hindistan civarında zencefil yüzyıllardır bilinir ve çok aktif olarak kullanılır. Örneğin Çinde "zencefil bitkisi"; hazımsızlıklarda ve çeşitli mide hastalıklarında ve mide bulantılarının tedavilerinde kullanılırken, Hindistanda Zencefil bitkisi; genellikle eklem iltihaplanmalarında, bağırsaklarda meydana gelen gaz spazmlarında(özellikle çocuklarda sık görülür) kullanılır. Aslında zencefil bitkisi tüm dünyada aranılan ve sevilen bir çeşit baharattır. Zencefil'in bu haklı şöhreti bilhassa soğuk algınlıklarına birebir olmasından gelir. Zencefil bitkisinin soğuk algınlığına çok iyi geldiği tüm dünyada bilinen bir gerçektir.
Son Olarak; zencefil Asya da en azından 4,400 yıldır kullanılan iyi bir baharat ve iyi bir destekleyici, şifalı bitki türüdür. Sıcak iklimlerin bereketli toprakların bütün bir dünyaya hediyesidir zencefil.
Yapısal Özellikleri
Zencefil yumru şeklinde birbiri içine geçmiş yuvarlaklardan oluşan bir köke sahiptir. Kökleri yeraltında 15-25 cm e kadar ulaşır. Bitkinin gövdesi birbirinin içine geçmiş sarmal bir yapıya sahiptir. Kenarından yapraklar çıkar ve bu yapraklar yeşildir. Zencefil çiçekli bir bitkidir. Çiçekleri beyaz, sarımtırak,pembe veya karışık yeşil olabilir.
Etken Maddeleri nelerdir?
Bu bitkinin etkili oluşunun en önemli sebeplerinden birisi uçucu yağlarının olması ve içeriğindeki fenol bileşikleridir(shogaols ve gingerols). Ayrıca içindeki nişasta,kalsiyum, B ve C grubu vitaminleri de zencefili önemli yapmaktadır.
Kullanıldığı yerlerden bazıları
İştah açıcıdır,
Antiseptik özelliği kanı temizler,
Mideyi düzenler,
Mide bulantılarını bastırır,
Mide ağrılarında ve hazımsızlıkta iyi bir çözümdür,
Bağırsaklarda birikip atılamayan gazların kolaylıkla atılmasını sağlar,
Solunum yollarını rahatlatır,
Kanı akıcı hale getirir
Vücut sıcaklığını ve terlemeyi artırır.
Zencefil gerçekten iyi bir antioksidandır(oksitleri temizler dışarıya atılmasına yardımcı olur)
Kalp ritmini düzene sokar,
romatizmal hastalıklarda binyıllardır kullanılır.
Baş ağrılarını geçirici özelliği vardır,
Zencefil rahat uyumaya yardımcıdır,
Kandaki kolesterolu başka birçok bitkiye gören daha çok oranda düşürür,
Cinsel problemlerde çok iyi sonuçlar verir.
Kan şekerini ayarlamakta oldukça başarılıdır.
Ve tabi ki daha bir çok yararları vardır zencefilin.
Kullanım Alanları
1- Yolculuk esnasında çoğumuzu araçlar tutar ve bizim için kabus başlar.
Yolculuğa çıkmadan yarın saat önce ağıza alınan kücük bir parça zencefil araç tutmasını engeller.
2- Ameliyattan çıkan hastalara verilen ilaçlar narkozun etkisini hafifletir ancak bu ilaçların yan etkileri vardır. Aslında zencefil bu ilaçlardan daha güçlü bir bulantı bastırıcıdır. Ameliyat sonrası ayılmalarda 0,5gr. - 2gr. zencefil+100 ml. sıcak su ile ile hazırlanan karışım oldukca faydalı sonuçlar verir.
3. Hamilelikte alınan günlük 1 gr toz zencefil hamileliğin mide üzerinde-
ki etkilerini büyük oranda bastırır ve hatta yok edebilir. Doktor onayı olmadan kullanılmamalıdır.
4. Zencefilin soğuk algınlıklarında kullanıldığını artık biliyoruz. Bir fincan çay içerisine biraz bal karıştırılıp ardından bu karışımın içine iki dilim taze zencefil koyup ve bir miktar beklendikten sonra içersek soğuk algınlığımızı daha kısa bir sürede atlatabiliriz.
5. Yemeklerde ve tatlılarda kullanılan zencefil zamanla romatizmal hastalıklara çok iyi gelmektedir. Zencefil bitkisine son yıllardaki talep patlamasının sebeplerinden birisi de bu antiromatizmal özeliklerindendir
Kanser ve Zencefil
Zencefil son yıllarda kanserle savaşta "destekleyici tedavi olarak" kullanılmaktadır. Dünyada küçümsenmeyecek sayıdaki bilim adamı zencefilin "kanserle ve buna benzer tehlikeli hastalıklarla" mücadelede "destekleyici tedavi olarak" kullanılabileceğini kabul etmektedir.
Zencefilin Vücuda Alınma Yöntemleri
1- Zencefil çayların içerisinde alınabilir özellikle yaş zencefil dilimlenerek fincan içerisine konmuş çayda bekletilir.
2- Toz halindeki zencefil bal ile karıştırılarak alınabilir
3- Ayrıca çay, bal, zencefil karışımı da oldukca etkili bir macundur.
4- zencefil "toz olarak" 1 gramlık dozlarlac direkt alınabilir(özellikle hamilelerde)
5- Zencefilin bir başka alınma yöntemi de zencefilli yemek, pasta ve tatlılarla olmaktadır.
NOT: Zencefilin yaş ve taze olarak alınması önerilen bir yöntemdir.
Dozaj ve Yaşlara Göre Kullanım Miktarı?
ÖNEMLİ UYARI!! Zencefil her ne kadar bir bitki olsa da 2 yaşın altındaki çocuklarda kesinlikle kullanılmamalıdır. Buna çok dikkat edilmelidir.
a-Pediatrik Olarak(2 yaşın üstündeki çocuklarda)
Zencefil 2 yaşın üzerindeki çocuklarda bulantılara karşı, bağırsak ağrılarına karşı kas ve baş ağrılarında yararlabilir bir bitkidir. 20-25 kiloya kadar olan çocuklar bir yetişkine göre uygulanacak dozun 3/1 i kadar bir doz kullanmalılar. 70 kg bir birey yetişkin olarak kabul edilir.
b- Yetişkinler
ÖNEMLİ UYARI!! Her ne kadar yetişkide olsanız günlük 4 gramdan fazla zencefil kullanmayınız. Bu doz normaldir günlük 4 gramın üstündeki dozlar çeşitli şikayetlere sebep olabilir
1- Bulantılar ve gaz şikayetlerinde günlük doz olarak "yiyeceklerle birlikte olmak şartıyla" 2-4 gr arası zencefil kullanılmalıdır.
Eğer toz olarak alınacaksa 0.25-1 gr arasında toz 1.5-3.0 mL suyla (bu 30-90 damla demektir) karıştırılır.
2- Soğuk algınlığında, baş ağrılarında, ve solunum yolu hastalıklarında 2-3 dilim yaş zencefil veya 0.5 gr toz zencefil çay ve bal karışımına atılarak sıcak olarak alınır. Bu kür günde 2-3 kere tekrarlanır.
3- Adet sancılarının giderilmesinde= günlük 1 gr toz zencefil kullanılabilir. Toz zencefil 20-30 damla suyla extrat haline getirilir ve 3-4 defada bitirilir.
Genel Uyarılar!
Zencefili asla 2 (iki) yaşından küçük çocuğa vermeyin.
Günlük 4 gr dan fazla zencefil kullanmayın.
Hazırladığınız zencefili tek seferde değilde günün değişik vakitlerinde 2-3 defada tüketiniz.
Bir yetişkin ağırlığının 70 kg olduğunu unutmayınız.
Çocuklarda yetişkin ağırlığına göre dozu düşürerek veriniz. Örneğin 20 kg bir çocuk için hesap şöyle yapılır. 70/20=3 bu durumda yetişkin için hazırlanan doz 3 e bölünür ve öyle kullanılır.
Zencefilin birçok değişik kullanım alanları vardır. Zencefil şekerlemesi ve zencefil turşusu, kristalize dâhil olmak üzere birçok diğer formları da mevcuttur. Sizlere zencefili nasıl hazırlayabileceğiniz konusunda bazı ipuçları verelim.
Bir bıçak ile taze olgun zencefilin kabuklarını kazıyın ve dilimleyin. Yemeklere lezzet vermek için pişirme sırasında ekleyebilirsiniz.
Zencefilli limonata yaparak serinlemek için kullanabilirsiniz. Bunun için sadece taze rendelenmiş zencefil kullanılır. İsteğe göre limon suyu, şeker kamışı suyu, bal veya su ile karıştırabilirsiniz.
Zencefili zeytinyağı ve sarımsak ile karıştırarak muhteşem bir salata sosu hazırlayabilirsiniz.
Taze doğranmış zencefili sebzelere ekleyerek sağlığınıza sağlık katabilirsiniz.
Zencefili 3 hafta kadar buzdolabının sebze kısmında ve soyulmadan 6 ay kadar dondurucuda saklayabilirsiniz.
TARİFLER
ZENCEFİLLİ KEK:
Malzemeler
•3 yumurta
•1,5 su bardağı şeker
•1 su bardağı sıvı yağ
•1 su bardağı süt
•1 paket kabartma tozu
•1 paket vanilya
•2 çay kaşığı zencefil
•2 çay kaşığı tarçın
•1 su bardağı kırık fındık (dilerseniz)
•3 su bardağı un
Kuru malzemeleri eleyerek ayrı bir yerde karıştırın. Yumurta ve şekeri kabarana kadar çırpın üzerine süt ve yağı ekleyip düşük devirde çırpın sonra kuru karışımı ekleyin un iyice karışana kadar düşük devirde çırpın ve fındığı ekleyin. Yağlanmış kalıba
karışımı dökün önceden ısıtılmış fırında 175 derecede pişirin.
Afiyet Olsun.
ZENCEFİLLİ LİMONATA
Malzemeler:
5 adet limon
1 yarım kibrit kutusu kadar zencefil
6 yemek kaşığı bal
3 sap nane
1 litre su
her bardak için bir üzüm tanesi
her bardak için 2-3 dilim elma
Yapılışı:
Zencefili soyup rendeleyin. Limonun kabuklarını rendenin ince kısmı ile rendeleyin. Limon suyu, zencefil su ve balı derin ve geniş bir kapta bal tamamen eriyinceye kadar karıştırın. Dolapta 15-20 dk.kadar dilendirin. Bir tülbent yardımı ile süzün. Bardaklara bolca buz doldurun, içine 1 adet nane yaprağı, 1 adet üzüm tanesi ekleyin. Limonatayı doldurun ve elma dilimleri ile süsleyerek servis yapın.
ZENCEFİLLİ ŞEFTALİ REÇELİ
1 Kg. Şeftali
500 g ŞEKER
Ceviz büyüklüğünde Zencefil
Şeftalileri soyup ufak ufak doğrayın. Zencefili soyup rendeleyin. Şeker, Zencefil ve Şeftalileri bir tencereye koyup 3-4 saat bekletin. Yavaş yavaş karıştırarak kaynatın 15-20 dakika kaynadıktan sonra cam reçel kavonozlarına geçirip ağızlarını kapatın.
ZENCEFİLLİ PİLAV
250 gr pirinç
15 gr taze zencefil
dereotu
380 ml su
2 yemek kaşığı yağ
2 adet Bulyon tablet
Biraz karabiber
Hazırlanışı
Zencefili soyup ince doğrayın. Pirinci ve taze zencefili yağda kavurup suyu ekleyin. İçine ince doğranmış dereotu ve 2 adet Tablet Bulyon koyup pişirin.
ZENCEFİLLİ MAKARNA
MALZEMELER
1 adet soğan,
3-4 diş sarmısak,
bir parça zencefil
yağ, tuz, su
istenilen çeşitte makarna
istenirse salça
YAPILIŞI
Geniş tencerede yağı koyup, soğanı, sarmısağı, hafifçe kavuruyoruz. Makarnaları da içine atıyoruz. 3-4 dakika kısık ateşte karıştırıyoruz. zencefilleri de küçük parcalara bölüp içine atıyoruz. Dilerseniz salça tuzunu da koyup 1-2 dakika karıştırıp, üzerini 2 parmak geçecek kadar sıcak su ekliyoruz. Kapağını kapatıp suyunu çekene kadar pişiriyoruz.
Zencefilli tavuk
malzemeleri
8 parça tavuk kalça şiş, 1 su bardağı su, 1 soğan, 1 tatlı kaşığı zencefil, 2 diş sarımsak, 2 közlenmiş salçalık kırmızı biber, 1 su bardağı domates püresi, 1 fincan sıvıyağ, pulbiber, doğranmış acı biber, Tuz, karabiber Üzeri için: Taze nane yaprakları
Soğanı temizleyip rendeleyin. 1 bardak su, domates püresi, zencefil ve sarımsakları soğana ekleyip blenderda çekin.
Yağı tencerede ısıtın. Pulbiber ve hazırladığınız sosu ekleyip sürekli karıştırarak 10 dakika pişirin. Tavuk butlarını ve doğranmış acı biberi sosa ekleyin. Kısık ateşte kapağı kapalı olarak tavuklar pişinceye kadar yaklaşık 20 dakika pişirin.
Közlenmiş biberleri soyup temizleyin. Jülyen doğrayıp tavuğa ekleyin. Tuz ve karabiber serpip karıştırın.
ZENCEFİLLİ EKMEK
1 adet zencefil
10 gram yaş maya
1 su bardağı ılık su
Aldığı kadar un
Yarım çay kaşığı tozşeker
Bir tutam tuz
Yarım su bardağı süt
Zencefili rendeleyip kenara alın. Yaş mayayı suda çözdürün. Un, tozşeker ve tuz ekleyip, kulak memesi kıvamı alana dek yoğurun. Zencefili ilave edip karıştırın. Nemli bir bezle örtüp 20 dakika dinlendirin. Daha sonra üzerine süt gezdirip, önceden ısıtılmış 150 derece fırında 30- 35 dakika pişirin. Ilındığında dilimleyip servis yapın.
Zencefilli Havuç Çorbası Tarifi
Malzemeler
50 gr. tereyağı
2 adet soğan
1 çorba kaşığı taze zencefil, ince doğranmış
½ çorba kaşığı sarmısak, ince doğranmış
600 gr. havuç, soyulmuş ve doğranmış
200 gr. patates, soyulmuş ve küp doğranmış
2 adet domates, doğranmış
1 tatlı kaşığı limon kabuğu rendesi
4-5 bardak (750 ml.-1 lt) tavuk suyu
2 çorba kaşığı limon suyu
100 ml. krema
Tuz, karabiber
soğan
Hazırlanışı
Tereyağını bir tencerede orta ateşte eritin. Soğanı ekleyip 4-5 dakika soteleyin. Zencefil ve sarmısağı ekleyip 2 dakika daha soteleyin.
Havuç, patates, domates ve limon kabuğunu da ekleyip 3-4 dakika kadar soteledikten sonra 4 bardak tavuk suyunu ilave edip karışımın kaynamasını bekleyin.
Ateşi iyice kısıp tencerenin kapağını kapatın. Sebzeler iyice yumuşayıncaya kadar 20-25 dakika pişirin.
Çorbayı ateşten alıp bir süre soğuttuktan sonra blender ile pure haline getirin. Kremayı ve limon suyunu ekleyip tuz ve karabiberle tatlandırın.
Bu aşamada, çorbanın kıvamını tercihinize göre ayarlamak için tavuk suyu ekleyin. Krema ve soğanı ile süsleyip sıcak servis edin.
ZENCEFİLLİ ZAYIFLAMA ÇAYI
Hazırlanışı:
Taze veya kuru zencefil parçaları ve limon kabuğu 2 litre suda kaynatılır. İçerisine çubuk tarçın atılır yaklaşık 10 dakika demlenmeye bırakılır. Su ılımaya yakın 1 yemek kaşığı bal ilave edilir ve karıştırılır. Süzüldükten sonra içime hazırdır. Ara öğünlerin ardından 1’er su bardağı tüketilmesi önerilir.
Malzemeler:
◦3 parça taze veya kuru zencefil
◦1 yemek kaşığı bal
◦1 dal veya rulo tarçın
◦2 litre su
◦1 adet iri doğranmış limonun kabuğu
